Zijn we echt vrij?!

Voor de tweede keer zal ik de Keti Koti viering in Suriname meemaken. Voor de tweede keer dat het dus ook een vrije dag is. Deze dag moet mijns inziens ook in Nederland een nationale vrije dag zijn want ik denk dat je als land ook moet vieren, ook al was je het laatste Westerse land, dat je een stap voorwaarts hebt gemaakt, om een beter land met een betere maatschappij te worden. In slavernij had je niet alleen slaven, ook meesters en ook zij moeten zich losmaken van die zieke valse superieure rol van weleer. Ook dat is slavernij en dehumanisering.

Verder vind ik dat er meer besef mag komen dat het heeft bijgedragen aan wat Nederland nu is. Een rijk land dat tegenwoordig helaas vergeet dat haar inwoners mensen zijn, geen nummers. 

Wat Suriname en haar diaspora betreft, vind ik dat er zeker meer besef mag komen. Besef over de origine van hetgeen wij voelen als volk. Ons gevoel van schaamte en spot als het op de winti-cultuur aan komt, ons streven(vooral in Suriname want in Nederland verandert dit gelukkig!) om op allerlei manieren 'goed glad haar' te hebben. Of dat we nog steeds zeuren over het 'draaien van de tong' omdat het een manier zou zijn om Hollandser te lijken? Dat elk wissewasje zoals een stomme voetbalwedstrijd een etnisch verhaal wordt en je voor elk land mag zijn behalve voor Nederland want je bent niet Nederlands maar je moet dan wel voor Brazilië zijn want je bent wel Braziliaans? 

Spreekt men zich dan niet uit tegen de eigen Surinaamse broeders en zusters die in Nederland wonen en een leven hebben opgebouwd ondanks de vele ontberingen die ook zij moeten doorstaan? Of zijn we nog steeds jaloers omdat zij  het privilege hebben te wonen en te leven dichtbij de superieure blanke meesters van weleer terwijl anderen hier ploeteren in de modder als ratten in een ton? 

Er moet besef komen dat wat wij nog steeds doen, een resultaat is van een eeuwenlange periode van ontheemding en ontmenselijking. Dat bouw je niet in nog geen twee eeuwen af, en weer op, en als je denkt dat je daar wel van hersteld bent dan ben je net als het kind dat altijd schreeuwt nooit hetzelfde te worden als haar ouders. Dan wordt je op een dag wakker met het besef dat je een exacte kopie bent.

Schreeuwen om excuses is voor mij nog steeds vastzitten in mentale slavernij. Blanken haten of jezelf vantevoren automatisch in een ondergeschikte of aparte positie plaatsen terwijl je boos bent om wat je is aangedaan, is voor mij ook mentale slavernij, uit vrije keuze! Schreeuwen om het behoud van Zwarte Piet eigenlijk ook, evenals schreeuwen om de afschaffing vanwege etnische redenen. Dan speelt ras dus nog steeds een grote rol waarbij het onmogelijk is een beschaafde discussie te voeren of om het te laten passeren voor wat het is, een kinderfeest dat gemoderniseerd moet worden. Maar laten we erover praten... Niet schreeuwen. 

Elk jaar vraag ik mezelf op deze dag wat we eigenlijk vieren? Want zijn we wel vrij? Waren onze voorouders op deze dag wel echt vrij. Of hebben ze het officiële dansje gedaan om vervolgens huiswaarts te keren met het besef dat ze nog verplicht waren tien jaar, tien jaar!, te werken onder staatstoezicht?

Hebben de mulatten, mestiezen en andere soorten kleurlingen van toen met hun bevoorrechte positie wel een vorm van besef over die afschaffing van de slavernij overgedragen aan hun nakomelingen? Of zijn zij nog steeds de heersende elite in dit land? Met rijkdommen waar de voorouders van hun eigen landgenoten bloed, zweet, tranen en hun leven voor gegeven hebben?

Is onze slavernij niet simpelweg getransformeerd naar een klassenmaatschappij waarbij het nodig is een Keti Koti Comedy Festival, gesponsord door een staatsbedrijf, een invulling te geven waarbij er een speciale dag voor VIP's moet zijn zodat de elite apart van 'de rest' kan genieten. Is het niet erg dat er Nederlands-Surinaamde artiesten optreden tijdens zo een festival die zich niet uitspreken tegen een achterhaald en koloniaal concept waar men in Nederland niets mee kan? Is dit hoe we onze gelijkwaardigheid in Suriname zien?

Is het niet frappant dat een deel van de Surinaamse bevolking zichzelf nog steeds op de borst slaat omdat zij de slavernij zijn ontvlucht en tig jaar eerder officieel de vrijheid kregen maar waarvan de vrouwen heden ten dage nog steeds, en misschien wel meer, vast zitten met de gedachte 'glad haar' te moeten hebben en zichzelf tot in het belachelijke tooien met pruiken in de meest onnatuurlijke kleuren en lengtes?

Zijn we wel echt vrij als we ons nog steeds, zowel in Nederland als in Suriname, een breuk in de rondte werken om een koningshuis of een corrupt overheidsorgaan staande te houden ten koste van ons eigen gevoel als mens?

Zijn we wel echt vrij als we nog steeds niet in staat zijn om onze naasten te accepteren ongeacht het feit dat ze als man van mannen houden, als vrouw van vrouwen, onder de tatoeages zitten of dat ze niet de behoefte hebben naar de kerk te gaan?

Zijn we wel echt vrij als onze dochters zich moeten schamen voor hun liefde voor een man, alleen omdat zijn huid een paar tinten donkerder is?

Zijn we wel echt vrij als we nog steeds vol trots lopen te verkondigen dat Indianen te zwak waren om als slaaf te dienen maar dat negers wel sterk genoeg waren? Zijn we wel echt vrij als we de domheid van die redenering niet inzien?

Zijn we wel echt vrij als we onze stem bij de verkiezingen nog steeds laten bepalen door wie ons het lekkerste bordje eten geeft? Dat we springen als iemand met briefjes van honderd zwaait om haar te kopen in plaats van ons te vertellen wat zijn doelstellingen zijn om dit land verder vooruit te brengen?

Zijn we wel echt vrij als we ons nog steeds laten beïnvloeden door reclames om te consumeren? Zijn we wel echt vrij als we geconditioneerd zijn pas een gevoel van eigenwaarde te hebben als we een iPhone, Armani, Michael Kors of Givenchy onder onze bezittingen mogen scharen?

Zijn we wel echt vrij als we niet onze mening durven te ventileren omdat we broodvrees hebben of bang zijn voor represailles?

Zijn we wel echt vrij als we dit zien als een creools feest zonder erbij stil te staan dat als deze dag er niet was geweest er geen contractarbeiders waren gekomen? Dat het dus een dag voor elke Surinamer van elke etniciteit is? 

Hoe oprecht is het als we erom lachen maar uit een soort schuldbesef in onze frivole kasteeltjes een 'echte creoolse moksi alesi' bereiden terwijl we een dag later vrolijk verder schelden op 'die negers'? 

Als we nog niet snappen dat zolang we worden geleefd door ons ego, door materialisme, door vooroordelen, door onwetendheid en negativiteit, we nooit echt vrij zullen zijn....

Dat zijn de zaken waar ik jaarlijks bij stilsta op 1 juli. Natuurlijk ga ik feesten, trots op mijn Inheemse en Creoolse Winti afkomst. Dat geeft mij de kans mijn voorouders te danken voor hun actieve en hun passieve verzet tijdens deze eeuwen van onderdrukking en dehumanisering. Dankzij hen ben ik er nog. 

Maar eigenlijk moeten we 1 juli 1873 vieren en vooral herdenken. Op deze dag zouden we, in plaats van 1 minuut stilte te houden, een uur lang in de spiegel moeten kijken terwijl we onze hand in eigen boezem steken...

het vergif dat vooroordeel heet

Iedereen heeft vooroordelen. Daar ben ik honderd procent van overtuigd. Voor mij is het dus niet een kwestie van ‘je mag geen vooroordelen hebben’. Dat kan niet want het is mens eigen, je vormt een beeld in je hoofd van iets of iemand, gebaseerd op dat wat je in het verleden hebt meegemaakt. Dat gaat vanzelf. Voor mij is het een kwestie van ‘hoe ga ik er mee om?’.

Als iemand geen besef heeft van hoe de menselijke geest in elkaar steekt, kan zo iemand vooroordelen tot feiten maken ongeacht wat de praktijk uit wijst. En die zelfbedachte feiten kunnen iemands gedachten beheersen en als eerste naar boven komen bij het zien van iets of iemand waar het vooroordeel over heerst. Dat kan leiden tot racisme en discriminatie.

Eerder verteld, twee getinte mannen, waarschijnlijk Marokkaans, hadden mij flink te grazen genomen.Voor ik genezen was van de verwondingen was ik al hulp gaan zoeken bij een psychiater en had ik mezelf gedwongen om weer, alleen, de straat op te gaan. Zo een ervaring kan leiden tot straatvrees maar ook tot haat jegens een specifieke groep en dat wilde ik niet, absoluut niet, in mijn systeem hebben. 

Ik ben echt met die gevoelens aan de slag gegaan. Zoals ik al zei, je voelt dingen en ze worden getriggerd door wat je om je heen ziet. De eerste persoon van Noord Afrikaanse afkomst die mij aansprak na het ongeval, deed mijn hartslag versnellen met bijna duizend procent. Ik stond hem toch vriendelijk te woord. Maar goed ook want hij vroeg gewoon de weg. Vanaf dat moment ging het vrij snel met mijn genezing, zowel lichamelijk als geestelijk.

Ik moet zeggen dat ik in Nederland meer dingetjes heb meegemaakt. Maar ik heb altijd geprobeerd niet mee te gaan in een soort van tegenoffensief van haat. En ik heb ook dingetjes met mijn ‘eigen mensen’ meegemaakt waar ik nu nog verbaast over ben. Vaak hoorde ik dat ik blank wilde of dacht te zijn. Meestal ging ik lachen daarom want dat is echt stupiditeit tot en met. Wat ook erg was, is als mensen zeiden ‘ja, maar jij bent wel okay.’ Die heb ik door de jaren heen heel vaak gehoord en iedere keer met gemengde gevoelens.

Ik had verwacht dat ik in Suriname minder met discriminatie en vooroordelen te maken zou hebben. De rest van de wereld ziet het natuurlijk ook als het goede voorbeeld. Aan de oppervlakte is het ook zoals Cynthia mcLeod ook zei: “een goed voorbeeld van een multiculturele samenleving die werkt!”. Het doet me dan ook pijn om te zeggen maar ik heb in een jaar tijd in Suriname best veel opmerkingen gehoord waarvan ik dacht ‘hmm, niet op maar van het randje’. En dan overdrijf ik niet..

Ik vind het hier erger dan in Nederland maar niks ervan is goed te praten, waar dan ook. Erger hier omdat iedereen hier een kleurtje heeft, in het nu of in de stamboom. Ik moet altijd lachen als ik dat lied hoor “Wi Na Wang”(Wij zijn een). Zo zat ik bij iemand in de auto en er staken vier jongetjes over, ik denk tieners. “Kaolo djoekas!!!”, zei die persoon, “dat soort types doen al die berovingen enzo!!”. Vervolgens zag hij mijn collega, een typisch voorbeeld van een blaka rosoe(zwarte roos), en probeerde haar te versieren….

Ook zei iemand een keer "Ach, die Indianen kunnen niks behalve bier drinken". Dat was als een dolk in mijn buik. Ik heb alleen gezegd dat ik zelf deels van Indiaanse afkomst was en er ook trots op ben. Daarmee was het gesprek afgelopen want ik drink ,sinds ik hier ben, niet meer zoveel bier haha en ik kan best veel..

Een andere keer zei iemand “Deng nengre jongoe!!”(Die negers, tjongejonge) om vervolgens te vertellen dat zijn eigen moeder een halfbloed was. “Mi granma beng deng wang nengre toe” was zijn manier van goedpraten(“mijn oma was een negerin”). Iedere keer als ik dit soort dingen hoor vraag ik me af of ik erop in  moet gaan. Of dat ik de dommen gewoon dom moet laten zijn.

Ik ben verder gaan kijken over hoe men omgaat met afkomst in dit land. Zelfs politieke partijen zijn gericht op etniciteit, op een paar na. Allemaal pretenderen ze wel voor iedereen van elke etniciteit te zijn. Maar als je dat echt bent, moet het geen agendapunt zijn. En als zoiets gezegd wordt, wil dat zeggen dat het bijzonder is.

Nu weet ik waarom het in Suriname nog speelt. Het verleden maakt dat bijvoorbeeld kleur nog steeds een rol speelt. Bijzonder is ook de verdeeldheid van Creolen en Marrons, of stadsnegers en bosnegers. Ik vind dat rassensysteem een van de grootste littekens van de slavernij. Het zorgt ervoor dat een volk niet echt een is.

De Marron in de regering vecht voor zijn mensen, evenals de Javaan en de Hindoestaan. De Creool idem. Maar wat te denken van al de mensen die gemengd zijn. Ben je verplicht een kant lief te hebben en de andere kant te haten? Wie wordt dan jouw volksvertegenwoordiger?

Het is überhaupt raar dat men hier nog steeds de etniciteit benoemd en niet praat over Surinamers… en dat er in Nederland al jarenlang discussies zijn over autochtoon of allochtoon, medelanders of Nederlanders,etc. Ik vind het een lastig onderwerp moet ik zeggen maar ik hoop wel dat iedereen hier ooit gewoon een Surinamer is. Eens zei iemand:’… want als die boot hier zou aanmeren en ons zou aanbieden terug te keren naar het land van onze voorouders, zou niemand gaan……”

Heb ik nu helemaal geen vooroordelen? 'Nee' zeggen zou mijn grootste leugen ooit zijn. Maar ik heb ervoor gekozen om het dagelijkse gevecht aan te gaan met die muur die elk vooroordeel opwerpt. Ik breek het af zodat ik ieder persoon die op mijn pad komt een eerlijke kans geef. En ook omdat ik niet dat soort vergif in mijn systeem wil. 

Dat zou betekenen dat ik mijn leven door negativiteit zou laten leiden. En weet je, door al die jaren in de horeca heb ik geleerd elke gast te behandelen alsof het de eerste is, ook al is het voor jou de honderdste persoon met dezelfde vraag. Toen dacht ik ja, dat is het ook. Waarom iemand die je voor het eerst ziet gelijk belasten met zaken waar die geen weet van heeft, die met anderen te maken hebben, alleen maar omdat ze enigszins op elkaar lijken?!..

Door het werken in de horeca heb ik ook wel gemerkt dat er bepaalde gelijkenissen zijn die cultuurgebonden zijn of afhankelijk van uit welke sociale laag iemand komt. En dan nog train ik mezelf erin een open mind te hebben.

En ja, dan kom je een keer iemand tegen die echt de belichaming van die vooroordelen is..snel ontwijken en verder .. dat is dan gewoon een onwetend persoon omdat die persoon onwetend is.. niet omdat deze Chinees, Creools, Marron, Hollands, Hindoestaans of wat dan ook is.

Ik beschouw ons allemaal steeds meer als wereldburgers. Eigenlijk geloof ik in die globale wereld. Dat kwam echt door mijn verleden waarin men mij toen ik hier nog woonde al vroeg of ik uit Nederland kwam. Toen ik merkte dat ze mij niet geloofden als ik ja zei, ben ik in het vervolg gaan zeggen 'ik ben een wereldburger!'. En daar hou ik nog steeds aan vast.Een wereldburger, geboren in Suriname en heel lang gewoond in Nederland..